Oleje zimnotłoczone coraz częściej goszczą na naszych stołach. Nic dziwnego, ponieważ są bezcennym źródłem witamin, minerałów i tłuszczów wysokiej jakości, których próżno szukać w innych produktach spożywczych. Co ciekawe, obecnie powracają na sklepowe półki oleje z dawno zapomnianych lub stosunkowo rzadko stosowanych roślin. Jedną z nich jest właśnie czarnuszka.
Olej z czarnuszki, czyli Oleum Nigellae Sativae, to olej pozyskiwany bezpośrednio z czarnuszki siewnej. Jest to roślina, która pierwotnie rosła i uprawiana była na terenach Europy Południowo-Wschodniej, a także w zachodniej Azji. Większość z nas kojarzy czarnuszkę z drobnymi czarnymi nasionkami (to one są najczęściej stosowane w kuchni), dlatego mało kto kojarzy, że czarnuszka to przede wszystkim piękna roślina. Jej białe i niebieskie kwiaty odznaczają się charakterystycznym jasno błękitnym unerwieniem na płatkach.
Faktycznie jednak, najcenniejszym skarbem, jaki kryje w sobie czarnuszka są jej nasiona. Mają one specyficzny kształt, a roztarcie ich w palcach pozostawia wyrazistą woń na opuszkach. Olej z czarnuszki pozyskiwany jest właśnie z tych nasionek, których wartość doceniano już w starożytnym Egipcie. Aktualnie właściwości czarnuszki, a w szczególności oleju zimnotłoczonego pozyskiwanego z tej rośliny poddawane są licznym badaniom. Okazuje się, że czarnuszka może efektywnie wspomagać terapię wielu chorób narządów wewnętrznych, a także skóry. Dodatkowo ma wiele zastosowań pielęgnacyjnych. Ze względu na dużą koncentrację składników aktywnych, warto wiedzieć, że istnieją także przeciwwskazania do stosowania czarnuszki.
Właściwości oleju z czarnuszki: tyle zdrowia w jednej łyżeczce
Właściwości oleju z czarnuszki znacząco wyróżniają ten konkretny olej na tle pozostałych. Aż w 85 procentach olej z czarnuszki składa się z nienasyconych kwasów tłuszczowych. Z tego 60 procent stanowi kwas linolowy, czyli inaczej omega-6, 25 procent – kwas oleinowy czyli omega-9 i 1 procent kwas alfa-linolenowy.
W składzie oleju z czarnuszki znajduje się również naturalna witamina E i witamina A, sterole obniżające poziom cholesterolu we krwi, biotyna, liczne przeciwutleniacze, mikroelementy oraz tymochinon.
Ta ostatnia substancja szczególnie mocno wpływa na właściwości oleju z czarnuszki. To składnik olejku eterycznego o charakterystycznym dla czarnuszki zapachu, który ma silne właściwości przeciwzapalne. Co ciekawe, jest ono odpowiednikiem aspiryny podawanej w dawce 100 mg! Podobnie jak aspiryna, również tymochinon ma działanie przeciwbólowe i podobnie jak ma to miejsce w przypadku aspiryny, przeciwwskazaniem do jego zażywania jest problem z krzepliwością krwi. Za to tymochinon znajduje zastosowanie w preparatach o działaniu osłonowym, mających za zadanie chronić miąższ nerek i wątroby.
Z tego ostatniego powodu część badaczy jest zdania, że olej z czarnuszki może również mieć zastosowanie w profilaktyce nowotworowej tych dwóch narządów. Nie zostało to jednak jeszcze oficjalnie potwierdzone badaniami naukowymi na dużej grupie pacjentów.
Z pewnością badania naukowe nie były jednak potrzebne starożytnym, którzy czarnuszkę cenili na tyle, aby nazwać ją złotem faraonów. Medycy pracujący na dworze egipskich władców twierdzili, że olej z czarnuszki jest w stanie pomóc w wyleczeniu każdej choroby, a jedynie śmierć jest odporna na jej działanie.
Przy jakich chorobach stosuje się olej z czarnuszki?
Olej z czarnuszki wykazuje liczne prozdrowotne i terapeutyczne właściwości. Między innymi zaliczyć do nich można wspomniane działanie antynowotworowe, które co prawda jest nadal w fazie badań, jednak wszystko wskazuje na to, że zostanie potwierdzone naukowo. W laboratoriach odkryto, że olej z czarnuszki przyspiesza śmierć komórek nowotworowych i spowalnia ich wzrost, dzięki czemu pojawia się szansa na remisję choroby. Największe nadzieje związane z olejem czarnuszki wiązane są z leczeniem nowotworu włókniakomięsaka, wątroby, płuca. Istnieją przesłanki, które pozwalają zakładać, że olej z czarnuszki jest skuteczny w leczeniu raka piersi, jelita grubego, a także białaczki. Za wszystkie te niesamowite właściwości odpowiada wspomniany wyżej tymochinon.
Po drugie, czarnuszka skutecznie łagodzi wszelkie dolegliwości związane z układem pokarmowym – warto po nią sięgać przy refluksie, wrzodach żołądka, wrzodach dwunastnicy, a także “grypie żołądkowej:”. Skutecznie hamuje mdłości i pomaga wyleczyć stan zapalny. Badania potwierdzają, że olej z czarnuszki pomaga zwalczać bakterię Helicobacter pylori, która powoduje powstawanie wrzodów i zazwyczaj wymaga długiej i wyczerpującej dla organizmu antybiotykoterapii.
Regularne stosowanie oleju z czarnuszki i dodawanie jej nasion do potraw poprawia metabolizm wątroby i wspomaga jej regenerację. Dodatkowo znacznie obniża poziom glukozy i cholesterolu we krwi. Z tego też względu olej z czarnuszki powinien być spożywany przez osoby, które mają problem z zachowaniem prawidłowego poziomu trójglicerydów, otyłe, chorujące na przewlekłe choroby układu krwionośnego.
Olej z czarnuszki jest pomocy przy niedokrwiennej chorobie serca oraz pomaga zapobiegać miażdżycy naczyń krwionośnych. W niektórych przypadkach olej z czarnuszki może także osłabiać nasilone objawy alergiczne.
Ze względu na swój charakterystyczny zapach, olej z czarnuszki jest również polecany osobom zmagającym się z pasożytami. Chociaż może się wydawać, że choroby pasożytnicze nie dotyczą mieszkańców dużych miast mających dostęp do wielu wygód cywilizacyjnych, zarażenia wszami, glistami ludzkimi, a także owsikami i wszawicą nadaj są stosunkowo powszechne, szczególnie w placówkach wczesnoszkolnych.
Olej z czarnuszki oprócz swoich terapeutycznych właściwości, znajduje również zastosowanie w kosmetyce. Pomaga zwalczać stany zapalne skóry, co z pewnością jest ważną informacją dla osób borykających się z trądzikiem. Czarnuszka świetnie wpływa na kondycję włosów, a dzięki niwelowaniu wolnych rodników, wykazuje także działanie antystarzeniowe.
Jak stosuje się olej z czarnuszki?
Olej z czarnuszki może być stosowany doustnie i zewnętrznie. Aktualnie na rynku dostępne są kapsułki z olejem, które mogą być spożywane lub otwierane i wcierane w miejsce stanu zapalnego czy wykorzystywane do sporządzania wcierek. Dla tych, którzy chcą jednak pozyskać z czarnuszki wszystko, co najlepsze, wskazane jest wypróbowanie nierafinowanego oleju z czarnuszki w butelce. Taki olej można także przygotować samodzielnie we własnym domu przy pomocy prasy do tłoczenia oleju na zimno.
Taka prasa umożliwia oczywiście wytwarzanie nie tylko oleju z czarnuszki, ale także wielu innych roślin. To opłacalne także z punktu widzenia ekonomicznego – jednorazowa inwestycja w prasę może uchronić nas przed koniecznością regularnego kupowania oleju, którego cena jest bardzo wysoka. Za 250 ml zimnotłoczonego, nierafinowanego oleju z czarnuszki przyjdzie nam zapłacić ok. 50 złotych.
Olej z czarnuszki powinien być stosowany z umiarem, a jeśli wystąpią jakiekolwiek działania niepożądane, konieczne jest jego odstawienie. Specjaliści zalecają spożywanie oleju z czarnuszki w ilości 1 łyżeczki rano i wieczorem, najlepiej przed posiłkiem. Dzieci również mogą korzystać z właściwości oleju z czarnuszki, jednak powinny otrzymywać mniejszą dawkę: ok. ¼ łyżeczki, także dwa razy dziennie.
Nim sięgniemy po olej z czarnuszki, warto również upewnić się, że nie występują u nas przeciwwskazania do jej zażywania.
Prasa do leju do tłoczenia na zimno
Przeciwwskazania do używania oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki ma właściwości obniżające ciśnienie krwi, dlatego wszyscy zmagajacy się z hipotensją, czyli nadmiernie niskim ciśnieniem, powinny go unikać. Nie jest to również olej wskazany dla kobiet ciężarnych. Badania potwierdzają, że olej z czarnuszki hamuje czynności skurczowe mięśni gładkich, co może doprowadzić do zatrzymania skurczów macicy u przyszłych mam. W tym miejscu warto zaznaczyć, że niekiedy jest to działanie pożądane – na przykład, jeśli ciąży zagraża przedwczesne rozwiązanie. W takim jednak przypadku przed zastosowaniem oleju z czarnuszki konieczna jest konsultacja z lekarzem prowadzącym, który stwierdzi, czy nie ma ku temu przeciwwskazań.
Zastosowanie oleju z czarnuszki
Olej z czarnuszki oprócz tego, że jest wartościowy ze względu na właściwości prozdrowotne, jest także idealną przyprawą kuchenną. Charakterystyczny smak tego oleju, będący pochodną korzennej woni i lekkiej goryczki, doskonale sprawdza się jako dodatek do sałatek, kasz, makaronów, sosów, serów, a także zup. Warto jednak pamiętać, że ze względu na dużą nietrwałość substancji zawartych w oleju z czarnuszki, konieczne jest przechowywanie tego produktu w szklanej, ciemnej butelce w niskich temperaturach (ok. 5-10 stopni). W takich warunkach olej z czarnuszki swoje właściwości zachowuje przez mniej więcej 3 miesiące od otwarcia.
W kosmetyce olej z czarnuszki znajduje zastosowanie zarówno w produkcji kremów, jak i serum, a także maści łagodzących podrażnienia powstałe na skutek oparzeń słonecznych. Olej z czarnuszki może przyspieszać proces regeneracyjny po urazach skóry i ranach. Potwierdzono, że olej ten wykazuje działanie terapeutyczne w przypadku trądziku, liszaju, a także zmian związanych z atopowym zapaleniem skóry. Łagodzi świąd i pieczenie, a także wygładza naskórek.
Olej z czarnuszki jest doskonałym wyborem dla osób o cerze suchej. Liczne antyoksydanty zawarte w oleju opóźniają naturalne procesy starzeniowe skóry. Ponieważ wykazuje właściwości regulujące produkcję sebum, może być także dobrym rozwiązaniem dla cer trądzikowych i tłustych.
Olej z czarnuszki bywa także wykorzystywany w aromaterapii – jego korzenny zapach łagodzi stres, pomaga walczyć z bezsennością i relaksuje.
Jak widać, niemal każda osoba skorzysta na regularnym stosowaniu oleju z czarnuszki. Nawet jeśli nie wiążemy z nim oczekiwań związanych ze zdrowiem, wprowadzenie czarnuszki do kuchni znacznie poszerza paletę smaków. Warto pamiętać, że czarnuszka może być stosowana również w formie nasion – dodana do domowego chleba czy innych wypieków na słono nadaje im przyjemnego korzennego posmaku i pięknego zapachu. Bez wątpienia jednak to olej z czarnuszki, najlepiej tłoczony na zimno w domowej prasie, zawiera największe stężenie drogocennych subtancji.