Skąd bierze się smog?

Co roku słyszymy o przekroczonych normach emisji szkodliwych substancji, alarmy smogowe biją kolejne niechlubne rekordy. Ale czym tak naprawdę jest smog? Dlaczego jest taki groźny i jaki ma skład? Przeczytaj naszą pigułkę wiedzy o tym zjawisku i podziel się nią ze znajomymi. Kolejne starcie ze smogiem przed nami.  

Smog, a co to takiego?

Wyspy Brytyjskie nie od dziś znane są z mglistej pogody i niezbyt przychylnej aury. Dlatego kiedy w grudniu 1952 roku w Londynie doszło do jednego z największych zanieczyszczeń powietrza w historii tego kraju, większość mieszkańców nie zdawała sobie sprawy, że powietrze, które wdychają może być czymś więcej, niż tylko gęstą zawiesiną atmosferyczną. Wielki smog londyński, który utrzymywał się wówczas przez 5 dni, w ostatecznym rozrachunku, pozbawił życia ponad 12 tys. osób.

I choć dziś Wielka Brytania – oraz jej stolica – ma w skali Europy całkiem niezłe powietrze (głównie na skutek wprowadzanych sukcesywnie od 1956 r. zmian w ustawodawstwie o ochronie powietrza), to pochodzenie terminu “smog”, nieodłącznie wiąże się z tym regionem świata. Z angielskiego oznacza on bowiem gęstą, ciemną mgłę, która kumuluje dym, spaliny i inne zanieczyszczenia atmosferyczne – smoke (dym) + fog (mgła).

To nienaturalne i toksyczne zjawisko najbardziej daje nam w kość, gdy za oknem panuje bezwietrzna pogoda. Zwykle pojawia się wszędzie tam, gdzie istnieje rozbudowany przemysł, energetyka, spalanie śmieci i palenie w piecach materiałami niskiej jakości. To dlatego jego skutki najbardziej odczuwamy podczas sezonu grzewczego. Choć niestety – przykro to przyznać – w Polsce normy trujących substancji przekroczone są niemal przez cały rok.  

Co wchodzi w skład smogu?

Niestety, smog kumuluje pełen wachlarz zanieczyszczeń atmosferycznych i chłonie je jak gąbka. Wśród toksycznych, wpływających na nasze zdrowie substancji krążących w niechcianej mgle, znajdują się m.in.:

• pyły zawieszone PM2,5 i PM10;
• drobinki węgla (sadza);
• benzo(a)piren;
• metale ciężkie (np. arsen, nikiel);
• dwutlenek i tlenek azotu;
• dwutlenek siarki;
• toksyczne dioksyny.

Brzmi groźnie? Bo tak jest. Szczególnie szkodliwe są dla naszego zdrowia pyły zawieszone PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)piren, który jest silnym czynnikiem rakotwórczym. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że wśród 55 miast Unii Europejskiej, w których występuje największe stężenie pyłu PM2,5 aż 33 to miasta z Polski (sic!).

W tej niechlubnej statystyce przodują: Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Gliwice, Zabrze, Wodzisław Śląski, Opoczno, Sucha Beskidzka, Godów, Kraków, Zakopane, Skawina i Nowy Sącz.

CZY WIESZ, ŻE… W styczniu 2017 na południu Polski normy pyłów PM10 i PM2,5 zostały przekroczone o ponad 3000%!

Uwaga: stężenie w powietrzu pyłów zawieszonych oraz benzo(a)pirenu możesz na bieżąco sprawdzać. Gdy ich emisja jest przekroczona, a Ty musisz wyjść z domu – sięgnij po maskę przeciwpyłową. Odetchniesz z ulgą.

Jak powstaje smog?

Kiedy ciśnienie atmosferyczne jest wysokie, a dzień bezwietrzny – pojawia się gęsta, brudna mgła. Dlaczego? To właśnie w takich warunkach cząsteczki szkodliwych substancji zamiast unosić się, opadają i utrzymują się blisko ziemi a my jesteśmy wystawieni na ich szkodliwe działanie. Mówimy wtedy o tzw. niskiej emisji pyłów. Odpowiada za nią nagromadzenie emitorów o wysokości do 40 metrów nad poziom gruntu, które skupione są na małej powierzchni, w mocno zabudowanych miejscach.

Źródła smogu są różne, a najważniesze z nich to: palenie w piecach materiałami niskiej jakości (np. węgiel, muł, drewno), spalanie śmieci, które znaczna część nas – o zgrozo! – uważa za ekologiczne (a w szczególności opakowań z tworzyw sztucznych PET), transport samochodowy, przemysł i energetyka. Smogowi sprzyjają także stare piece opałowe oraz położenie terenu miejskiego w dolinie.

To właśnie specyfika polskiej gospodarki opartej na węglu oraz charakterystyczne ukształtowanie terenu na południu kraju sprawiają, że zimą coraz rzadziej dominuje tu kolor biały, charakterystyczny dla tej pory roku.